Kəsr-«Kəsr» termininin yaranması haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Bəzi mənbələr göstərir ki, «kəsr» sözü «sınıq xətt» sözünün sonrakı dəyişdirilmiş formasıdır. Avropada orta əsrlərdə tətbiq olunan «sınıq» termini Əl-Xorəzminin «Hesab» kitabından
götürülmüşdür. Bu termin «kəsr» sözü əvəzində işlədilirdi və «qırmaq», «sındırmaq», «parçalamaq» və s. mənaları verən ərəbcə «kəsərə» sözündən alınmışdır. Azərbaycan
dilində isə «kəsr» sözü bir şeydən müəyyən qədər çatmadığı, onun normadan az olduğu kimi fikirləri ifadə edir.
Adi kəsr (ərəb sözüdür)-vahidin hissəsinə və ya vahidin bir neçə hissəsinə (paylarına)
deyilir. Vahidin neçə bərabər hissəyə bölündüyünü göstərən ədəd kəsrin məxrəci, ondan götürülmüş hissələrin sayını göstərən ədəd isə kəsrin surəti adlanır. Burada işlənən «məxrəc» və «surət» terminləri ərəb sözləridir.
Onluq kəsrlər-onluq kəsrlər adətən məxrəcsiz yazılır: əvvəl tam hissəni (tam hissə olmadıqda əvəzində sifir yazılır), sonra isə kəsr hissəsinin surətini yazırlar. Tam hissəni kəsr issəsinin surətindən
vergül ilə ayırırlar. Bu halda kəsrin surəti elə yazılmalıdır ki, ondakı rəqəmlərin sayı məxrəcdəki sıfırların sayına bərabər olsun. Onluq kəsrləri birinci dəfə görkəmli Səmərqənd (indiki Özbəkistan) alimi Qiyasəddin Cəmşid Əl-Kaşi (XIV-XV) tətbiq etmişdir. Qiyasəddin onluq kəsrləri tətbiq edərkən vergül işlətməmişdir. O, tam hissəni kəsr hissədən ayırmaq üçün tam hissəni qara, kəsr hissəni isə qırmızı rənglə yazmış və yaxud da sadəcə olaraq şaquli zətt çəkmişdir.
Комментариев нет:
Отправить комментарий